با گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال، به‌ویژه بیتکوین، بسیاری از کشورها به فکر ذخیره استراتژیک این دارایی دیجیتال افتاده‌اند. ذخیره استراتژیک بیتکوین به معنای خرید و نگهداری این ارز توسط دولت‌ها یا نهادهای رسمی به عنوان بخشی از ذخایر مالی یا راهبرد اقتصادی است. این موضوع در سال‌های اخیر به بحثی داغ در میان سیاست‌گذاران، اقتصاددانان و سرمایه‌گذاران تبدیل شده است. در این نوشته، ابعاد مختلف ذخیره استراتژیک بیتکوین کشورها را بررسی می‌کنیم.
ذخیره استراتژیک بیتکوین چیست؟
ذخیره استراتژیک بیتکوین به اقدامی اشاره دارد که در آن دولت‌ها یا بانک‌های مرکزی، بیتکوین را به عنوان بخشی از ذخایر مالی خود خریداری و نگهداری می‌کنند، مشابه ذخیره طلا یا ارزهای خارجی مانند دلار. هدف از این کار می‌تواند مختلف باشد: از محافظت در برابر تورم گرفته تا تنوع‌بخشی به دارایی‌های ملی و حتی رقابت در عرصه اقتصاد دیجیتال. بیتکوین به دلیل ویژگی‌های غیرمتمرکز و محدود بودن عرضه‌اش (21 میلیون واحد)، به عنوان طلای دیجیتال شناخته می‌شود و این امر جذابیت آن را برای کشورها افزایش داده است.
چرا کشورها به ذخیره بیتکوین علاقه‌مند شده‌اند؟
علاقه کشورها به ذخیره بیتکوین ریشه در چندین عامل دارد. اول، کاهش اعتماد به سیستم مالی سنتی و ارزهای فیات (Fiat) مانند دلار آمریکا باعث شده که برخی دولت‌ها به دنبال جایگزین‌هایی برای ذخیره ارزش باشند. دوم، تورم جهانی و کاهش ارزش پول‌های ملی، بیتکوین را به گزینه‌ای جذاب برای حفظ قدرت خرید تبدیل کرده است. سوم، رقابت در حوزه فناوری بلاکچین و اقتصاد دیجیتال نیز کشورها را ترغیب می‌کند تا در این عرصه پیشگام شوند. برای مثال، السالوادور در سال 2021 بیتکوین را به عنوان ارز قانونی پذیرفت و شروع به ذخیره آن کرد.
کشورهای پیشگام در ذخیره بیتکوین
برخی کشورها گام‌هایی عملی برای ذخیره استراتژیک بیتکوین برداشته‌اند. السالوادور اولین کشوری بود که بیتکوین را به عنوان پول رسمی پذیرفت و تا کنون بیش از 2,381 واحد بیتکوین در خزانه خود ذخیره کرده است. بوتان نیز گزارش‌هایی از استخراج و ذخیره بیتکوین توسط شرکت دولتی خود منتشر کرده است. در آمریکا، برخی سیاست‌مداران مانند ران دسانتیس، نامزد فرمانداری فلوریدا، پیشنهاد ذخیره بیتکوین در سطح ایالتی را مطرح کرده‌اند. این اقدامات نشان‌دهنده روند رو به رشد پذیرش بیتکوین در سطح دولتی است.
مزایای ذخیره استراتژیک بیتکوین برای کشورها
ذخیره بیتکوین مزایای متعددی دارد. اول، این ارز به دلیل عرضه محدود، در برابر تورم مقاوم است و می‌تواند به عنوان سپری در برابر کاهش ارزش پول ملی عمل کند. دوم، بیتکوین قابلیت نقدشوندگی بالایی دارد و در بازارهای جهانی به‌راحتی قابل معامله است. سوم، ذخیره بیتکوین می‌تواند به کشورها کمک کند تا در اقتصاد دیجیتال جایگاه قوی‌تری داشته باشند و از وابستگی به سیستم‌های مالی متمرکز مانند سوئیفت (SWIFT) بکاهند.
ریسک‌های ذخیره بیتکوین
با وجود مزایا، ذخیره بیتکوین بدون چالش نیست. نوسانات شدید قیمت بیتکوین یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌هاست؛ به‌طوری‌که ارزش آن می‌تواند در مدت کوتاهی به شدت تغییر کند. همچنین فقدان قوانین مشخص در بسیاری از کشورها می‌تواند مشکل‌ساز شود. امنیت سایبری نیز یک نگرانی بزرگ است، زیرا هک شدن کیف‌پول‌های دیجیتال می‌تواند به از دست رفتن دارایی‌ها منجر شود. علاوه بر این، پذیرش بیتکوین ممکن است با مقاومت‌هایی از سوی نهادهای مالی سنتی مواجه شود.
ذخیره استراتژیک بیتکوین ایران
در ایران، بیتکوین به طور رسمی به عنوان ارز قانونی شناخته نشده است، اما خرید، فروش و نگهداری آن برای افراد غیرقانونی نیست. استخراج بیتکوین نیز با مجوزهای خاص قانونی است. با توجه به تحریم‌ها و کاهش ارزش ریال، ذخیره استراتژیک بیتکوین می‌تواند برای ایران گزینه‌ای جذاب باشد. این کار می‌تواند به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش دارایی‌ها و حتی تسهیل تجارت بین‌المللی مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، نبود زیرساخت‌های قانونی و فنی کافی، این موضوع را در حال حاضر به چالشی بزرگ تبدیل کرده است.
ذخیره استراتژیک بیتکوین کشورها موضوعی پیچیده و چندبعدی است که هم فرصت‌ها و هم چالش‌هایی را به همراه دارد. برای ایران، این موضوع می‌تواند راهی برای مقابله با مشکلات اقتصادی باشد، اما نیازمند زیرساخت‌های قانونی و فنی مناسب است. با توجه به تحولات جهانی و علاقه رو به رشد کشورها به بیتکوین، آگاهی و آمادگی در این زمینه بیش از پیش اهمیت دارد.
ذخیره بیتکوین آمریکا
در اوایل مارس 2025، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، دستور اجرایی را امضا کرد که به موجب آن بیتکوین به عنوان یک دارایی استراتژیک در ذخایر دولتی این کشور به رسمیت شناخته شد. این اقدام که توسط دیوید ساکس، مشاور ارشد رمزارز کاخ سفید، اعلام شد، بیتکوین را به طلای دیجیتال تشبیه کرد و آن را از سایر ارزهای دیجیتال متمایز کرد. آمریکا در حال حاضر حدود 198,000 واحد بیتکوین در اختیار دارد، اما بخشی از این دارایی‌ها (حدود 112,000 واحد) ممکن است به دلیل ادعاهای قانونی صرافی بیت‌فینکس (Bitfinex) از ذخیره استراتژیک خارج شود.
سوالات متداوال ذخیره استراتژیک بیتکوین کشورها
آیا ذخیره بیتکوین در ایران قانونی است؟
آیا دولت ایران بیتکوین ذخیره کرده است؟
