بیشتر کاربران نرم افزارها با به‌روز‌رسانی‌هایی که برنامه‌های آنها را کارآمدتر می‌کند آشنا هستند. بلاک چین ارزهای دیجیتال هم با به‌روزرسانی‌های مشابه کارایی را ارتقاء می‌دهد که به آن فورک در ارز دیجیتال یا فورک در بلاک چین می‌گویند.
با این حال، در حالی که ارائه‌دهندگان خدمات متمرکز به راحتی با فشردن یک دکمه، نرم افزار خود را با ویژگی‌های جدید به‌روز می‌کنند، برنامه‌های غیرمتمرکز مانند ارزهای دیجیتال در بلاک چین به رویکرد متفاوت و پیچیده‌تری نیاز دارند.
به عنوان مثال، بلاک چین‌ها پروتکل‌های غیرمتمرکز منبع باز هستند که هیچ قدرت مرکزی آنها را اداره نمی‌کند. به این ترتیب، تصمیم به ارتقاء پروتکل، به توافق همه کاربران در شبکه نیاز دارد. این فرآیند منحصر‌به‌فرد به‌روزرسانی یا ارتقاء یک بلاک چین، فورک نامیده می‌شود. فورک‌ها را می‌توان بسته به هدفشان به دو دسته هارد فورک و سافت فورک تقسیم کرد.
مفهوم فورک در ارز دیجیتال چیست؟
فورک در بلاک چین به روش‌های مختلفی تعریف می‌شود، اما مفهوم کلی این است که زمانی یک بلاک چین به دو یا چند شاخه تقسیم می‌شود، تغییری در پروتکل ایجاد خواهد شد.
فورک‌ها می‌توانند در هر پلتفرم ارز دیجیتال از جمله بیت کوین رخ دهند. وقتی اعضای شبکه با هم مخالفت می‌کنند، زنجیره‌های جایگزین از بلاک چین بیرون می‌آیند و در حالی که بیشتر فورک‌ها موقتی هستند، برخی از آنها دائمی می‌شوند.
فورک‌های کوتاه‌مدت ناشی از مشکلات دستیابی به اجماع در سیستم است، چون فقط کاربران درون شبکه مجاز به تأیید تراکنش‌ها برای تغییرات هستند.
فورک‌ها را می‌توان به دو شاخه تصادفی و عمدی تقسیم کرد. فورک تصادفی زمانی اتفاق می‌افتد که دو یا چند بلاک به طور همزمان پیدا شوند و زمانی که بلاک‌های بعدی اضافه شوند، یکی از زنجیره‌ها از دیگری طولانی‌تر خواهد شد. سپس شبکه بلاک چین بلاک‌هایی را که در زنجیره کوتاه‌تر هستند و به آن بلاک‌های یتیم می‌گویند، رها می‌کند.
گروه دوم بلاک‌ها که فورک‌های عمدی نامیده می‌شوند، قوانین بلاک چین را تغییر می‌دهند و شامل دو نوع مختلف از جمله هارد فورک و سافت فورک هستند.
بیت کوین از جمله ارزهای دیجیتالی است که چندین بار انواع فورک را تجربه کرده است. هارد فورک بیت کوین به یک تغییر اساسی در پروتکل بلاک چین اشاره دارد که به طور موثر منجر به دو انشعاب می‌شود، یکی از پروتکل قبلی و دیگری از نسخه جدید پیروی می‌کند.
در طول هارد فورک، نرم افزار پیاده‌سازی بیت کوین و روش‌های استخراج آن ارتقا می‌یابد. هنگامی که کاربر نرم افزار خود را ارتقا می‌دهد، آن نسخه تمام تراکنش‌های نرم افزارهای قدیمی را رد کرده و در واقع شاخه جدیدی از بلاک چین را ایجاد می‌کند.
از طریق این فرآیند فورکینگ است که ارزهای دیجیتال مختلفی با نام‌های مشابه بیت کوین از جمله بیت کوین کش و بیت کوین گلد ایجاد شده‌اند. بیت کوین XT یکی از اولین هارد فورک‌های قابل توجه بیت کوین بود.
“بیت کوین کش موفق‌ترین هارد فورک ارز دیجیتال اصلی است که از ژوئن 2021، عنوان یازدهمین ارز دیجیتال بزرگ از نظر ارزش بازار را دارد.”
فورک به چه دلایلی اتفاق می‌افتد؟
فورک زمانی اتفاق می‌افتد که پایگاه کاربر یا توسعه‌دهندگان تصمیم بگیرند که ارز دیجیتال باید تغییر اساسی داشته باشد. این می‌تواند به دلیل یک هک بزرگ باشد، همان طور که در مورد اتریوم اتفاق افتاد، یا به عنوان یک اختلاف اساسی در جامعه آن رمز ارز، مانند اتفاقی که در مورد بیت کوین و بیت کوین کش رخ داد.
درست مانند همه نرم افزارها که نیاز به ارتقا دارند، بلاک چین‌ها نیز به دلایل مختلفی به‌روز می‌شوند:
1- برای افزودن قابلیت؛ فورک در ارز دیجیتال
یک شبکه بلاک چین با گذشت زمان به به‌روزرسانی‌های فنی نیاز دارد تا بتواند شبکه را از خطرات احتمالی آینده حفظ کند.
2- برای مقابله با خطرات امنیتی
پس از آنکه شبکه اتریوم مورد حمله و هک DAO قرار گرفت و میلیون‌ها دلار از سرمایه کاربران از دست رفت، شبکه آن مجبور به فورک شد.
جامعه اتریوم تصمیم به فورک در ارز دیجیتال گرفتند تا اعتماد از دست رفته مردم را دوباره جلب کنند. پس از فورک اتریوم، نام شبکه قبلی به اتریوم کلاسیک تغییر کرد. بیشتر جامعه آن به شبکه جدید که با همان نام اتریوم به راه خود ادامه می‌داد، نقل مکان کردند.
3- برای حل اختلاف در جامعه در مورد جهت‌گیری ارز دیجیتال
یکی از فورک‌های بیت کوین که به دلیل اختلاف نظرهای بسیار در جامعه درباره مقیاس‌پذیری شبکه انجام شد، بیت کوین کش است.
بسیاری از توسعه‌دهندگان و ماینرهای بزرگ بیت کوین که از کارمزد تراکنش‌ها و سرعت انجام آنها ناراضی بودند، به فورک آن رای دادند. در نتیجه با ارائه تغییرات گسترده در قوانین بیت کوین و افزایش بلاک سایز، بلاک چین و نسخه‌ای جدید از پروتکل موافقت کردند.
هارد فورک (Hard Fork) چیست؟
فورک‌ها به‌روزرسانی یا ارتقاء پروتکل نرم افزاری بلاک چین هستند که منجر به شکاف در شبکه اصلی بلاک چین می‌شود. برای مثال، اگر یک ارز دیجیتال روی یک بلاک چین قدیمی اجرا شود، یک فورک در آن بلاک چین منجر به ایجاد یک ارز دیجیتال دوم در بلاک چین جدید خواهد شد.
با یک هارد فورک، قوانین پروتکل بلاک چین به‌روزرسانی یا تغییر داده می‌شوند تا بلاک چین قدیمی و بلاک چین جدید از هم جدا شوند.
این بدان معناست که گره‌های قدیمی، بلاک‌های به‌روزرسانی‌شده جدید را نمی‌پذیرند و بلاک چین جدید بر اساس قوانین جدیدی عمل می‌کند که به طور مداوم بلاک‌های بلاک چین قدیمی را رد می‌کنند.
به عنوان مثال، یک هارد فورک در بلاک چین بیت کوین به دلیل اختلاف نظر در جامعه بیت کوین بر سر بهترین رویکرد برای مقیاس‌بندی شبکه ایجاد شد.
در یک طرف بحث اعضایی بودند که می‌خواستند اندازه بلاک را افزایش دهند. در طرف دیگر آن دسته از اعضایی بودند که با چنین تغییراتی مخالف بودند. در پی آن، کسانی که می‌خواستند اندازه بلاک را افزایش دهند، فورک بیت کوین کش را دنبال کردند، در حالی که مخالفان چنین تغییراتی در شبکه اصلی بیت کوین باقی ماندند. به همین دلیل، در حالی که هر دو سکه، یعنی بیت‌کوین و بیت‌کوین کش، روی بلاک‌چین‌های متفاوتی اجرا می‌شوند، هنوز هم سابقه یکسانی قبل از فورک دارند.
سافت فورک (Soft Fork) چیست؟
در حالی که هارد فورک یک ارتقاء ناسازگار با گذشته برای بلاک چین است، سافت فورک تغییری سازگار در قوانین را شامل می‌شود. در نتیجه بلاک چین قدیمی همچنان بلاک‌هایی را از پروتکل بلاک چین به‌روزشده می‌پذیرد، حتی اگر تغییراتی در قوانین به دلیل نرم‌افزار جدید وجود داشته باشد.
به زبان ساده، یک سافت فورک، بلاک چین قدیمی را فریب می‌دهد تا قوانین جدید را بپذیرد و بنابراین، همزمان بلاک‌های به‌روزشده و بلاک‌های قدیمی، تراکنش‌ها را بپذیرد. بنابراین، بر خلاف هارد فورک، سافت فورک با حفظ دو لاین با مجموعه قوانین مختلف، بلاک چین قدیمی را حفظ می‌کند. نمونه‌ای از سافت فورک که با موفقیت پیاده‌سازی شد، به روزرسانی پروتکل بیت کوین سگویت یا Segregated Witness (SegWit) در سال 2015 است.
قبل از به‌روزرسانی سگویت، پروتکل بیت‌کوین هم حدود 30 دلار پرهزینه‌تر بود و هم انجام هر تراکنش زمان بیشتری نیاز داشت. سازندگان به‌روزرسانی سگویت تشخیص دادند که داده‌های امضای تراکنش‌ها، حدود 65 درصد از یک بلاک تراکنشی را تشکیل می‌دهند. بنابراین، سگویت پیشنهاد کرد که اندازه بلاک موثر را از 1 مگابایت به 4 مگابایت افزایش دهد.
ایده پشت این افزایش، جداسازی یا حذف داده‌های امضا از داده‌های تراکنش در هر بلاک از بلاک چین بود و فضایی را برای خروجی تراکنش بیشتر در هر بلاک آزاد می‌کرد. با استفاده از سافت فورک، بلاک چین قدیمی بیت کوین توانست همزمان بلاک‌های 4 مگابایتی و بلاک‌های 1 مگابایتی جدید را بپذیرد. از طریق یک فرآیند مهندسی هوشمندانه که قوانین جدید را بدون شکستن قوانین قدیمی قالب‌بندی می‌کرد، سافت فورک به گره‌های قدیمی اجازه داد تا بلاک‌های جدید را نیز تأیید کنند.
رخ دادن فورک چه تاثیری بر قیمت رمزارز دارد؟
با تغییر کد منبع بیت کوین، هر کسی می‌تواند یک فورک جدید از این ارز دیجیتال را ایجاد کند، اما مساله این است که بیشتر اعضای جامعه و سرمایه‌گذاران بزرگ این بازار، از ارز دیجیتال جدید حمایت کنند. مانند بیت کوین کش و بیت کوین گلد که مورد استقبال قرار گرفتند.
فورک‌های بزرگ این قدرت را دارند که سرنوشت یک ارز دیجیتال را برای همیشه تغییر دهند، یعنی می‌توانند آن رمز ارز را به کلی را نابود کنند و یا تا سال‌ها به آن قدرت ببخشند.
رخ دادن فورک‌ها رایج است و در واقع نیازی نیست که برای رخ دادن همه آنها، خود را آماده کنیم. زمانی که یک فورک بتواند بیشتر کاربران را به خود جذب کند و آنها را راضی نگه دارد، می‌توان گفت که موفق است.
این نکته را باید در نظر داشت که معمولا در زمان رخ دادن فورک، ارزش آن ارز دیجیتال افت می‌کند. زمانی که فورک بتواند ثبات و ساختار ارز دیجیتال را بهبود بدهد، فرصتی بسیار مناسب برای خرید آن رمز ارز است.
در یک نگاه
صرف نظر از انواع فورک در ارز دیجیتال، واضح است که کارهای زیادی برای اطمینان از انتقال روان به‌روزرسانی‌ها و ارتقاء بلاک چین باید انجام شود. اکثر ماینرها و تریدرهای بلاک چین، هارد فورک‌ها را ترجیح می‌دهند، چون خطر اعتبارسنجی یا استخراج بلاک‌های نامعتبر را محدود می‌کنند.
هارد فورک‌ها تضمین می‌کنند که ماینرها و تریدرهای بلاک چین عقب نمانند یا مورد کلاهبرداری قرار نگیرند، به خصوص زمانی که کار می‌کنند. با این حال، هارد فورک‌ها منابع محاسباتی زیادی را اشغال می‌کنند و برای آینده ارزهای دیجیتال مضر هستند.
با وجود خطرات ذاتی، سافت فورک‌ها راه حل بسیار سریع‌تری را برای ارتقاء نرم افزار در بلاک چین بدون استفاده بیش از حد از منابع محاسباتی ارائه می‌دهند. سافت فورک‌ها همچنین به دلیل توانایی خود در پیاده‌سازی به‌روزرسانی‌ها بدون ایجاد شکاف در جامعه مورد تحسین قرار می‌گیرند.
