برنامه غیرمتمرکز یا Dapp محصول خارق‌العاده‌ای است که فناوری بلاکچین خلق کرده است. با وجود این قابلیت در صنعت بلاکچین انقلابی به پا شده که ثمرات آن در آینده‌ای نزدیک آشکار خواهد شد. اگر با برنامه غیرمتمرکز آشنایی ندارید و کاربردها و ویژگی‌های آن را نمی‌شناسید این مطلب را از دست ندهید.
برنامه غیرمتمرکز یا DApp چیست؟
Dapp که مخفف عبارت Decentralized Application است اشاره به برنامه‌های غیرمتمرکز دارد. برنامه غیرمتمرکز همانطور که از نامش پیداست برنامه‌ای است که تحت مالکیت خاصی قرار ندارد. این یعنی هیچ نظارتی از جانب یک فرد یا گروه بر آن وجود نداشته و قدرت حاکمیتی در بین همه نودها تقسیم شده است.
برای درک بهتر این موضوع در نظر بگیرید که فیس بوک، اینستاگرام، یوتیوب، گوگل و دیگر خدمات ارائه شده توسط یک کمپانی یا سازمان کنترل می‌شود. به عنوان مثال اگر شما یکی از کاربران فیس‌بوک هستید باید به قوانین آن احترام بگذارید و از آن تبعیت کنید. به عبارتی دیگر شما حق ندارید به عنوان کاربر فیس‌بوک خلاف قوانین وضع شده این شرکت عمل کنید.
نحوه عملکرد برنامه غیرمتمرکز در چارچوب شبکه نظیر به نظیر یا همان Dapp قابل توجیه است. در چنین شبکه‌ای قدرت حاکمیتی در بین چندین سرور پخش شده و همه چیز فقط در اختیار یک سرور نیست. از سویی دیگر اطلاعات به صورت رمزنگاری شده وجود دارند که تنها افراد یا گروه‌هایی که با امر خاصی سر و کار دارند به این اطلاعات دسترسی دارند.
شبکه‌های اجتماعی می‌تواند مثال خوبی برای عملکرد Dapp باشد. در یک شبکه نظیر به نظیر، اگر شما کاربر یکی از شبکه‌های اجتماعی باشید اطلاعات منتشر شده از سوی شما قابل دستکاری یک حاکمیت مرکزی نیست. این یعنی در صورتی که شما یک کاربر یوتیوب باشید و ویدئویی منتشر کرده باشید، این ویدئو توسط هیچ فردی قابل حذف نیست.
برنامه غیرمتمرکز چه کاربردهایی دارد؟
هرچند کاربردهای برنامه غیرمتمرکز آنچنان همه‌گیر نشده و جای پیشرفت زیادی دارد اما تا همین جای کار هم پیشرفت‌های قابل قبولی داشته است. این پیشرفت‌ها چندان در صنایع دیگر پخش نشده‌اند و بیشتر در همان حوزه نرم افزار باقی مانده‌اند. از جمله کاربردهای برنامه غیرمتمرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اطلاعات پزشکی
در پلتفرم‌های مبتنی بر اطلاعات پزشکی، دی اپ‌ها نقش اساسی ایفا می‌کنند. چگونگی انجام کار آن‌ها در صنعت پزشکی، دسته‌بندی اطلاعات براساس رمزنگاری دادهها است. به عبارتی دیگر اطلاعات بیماران یک کلینیک یا بیمارستان و یا حتی تعدادی از این مراکز درمانی در قالب یک شبکه دسته‌بندی می‌شوند. نکته قابل توجه در این دسته‌بندی اطلاعات و نمایش آن، حفظ حریم خصوصی و هویت بیمار است که به کمک رمزنگاری دادهها انجام می‌شود.
بازی های بلاکچینی
به طور معمول اولین پیشرفت‌های حاصل شده در صنعت دیجیتال برای سرگرمی ایجاد می‌شود. بازی‌های بلاکچینی مختلف از قابلیت دی اپ تبعیت می‌کنند که می‌تواند به جذابیت آن و ثبت موارد اتفاق افتاده کمک کند.
رسانه های اجتماعی
شاید در حال حاضر این امکان برای رسانه‌های اجتماعی چندان میسر نباشد چرا که حاکمیت خود بر شبکه اجتماعیشان را از دست می‌دهند. با این حال تعداد محدودی از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی از این قابلیت بهره برده‌اند که به ثبت داده‌های کاربران فارغ از دستکاری آن‌ها منجر می‌شود.
معاملات ارزهای دیجیتال
شاید بتوان ادعا کرد معروف‌ترین قابلیت استفاده دی اپ‌ها در معاملات ارزهای دیجیتال است. به کمک صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانید بدون احراز هویت و دردسرهای آن هر مقدار ارز را سواپ کنید. از جمله معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توان به یونی سواپ و پنکیک سواپ اشاره کرد.
ویژگی های برنامه غیرمتمرکز چیست؟
ویژگی های برنامه غیرمتمرکز چیست؟ویژگی‌های برنامه غیرمتمرکز منجر به خاص بودن آن‌ها شده است که همین مسئله باعث مطرح شدنشان در حوزه فناوری‌های بلاکچینی است. ویژگی‌های برنامه‌های غیرمتمرکز شامل این موارد است:
متن باز هستند
متن باز بودن یک فناوری اولین گام برای نشان دادن پتانسیل پیشرفت آن فناوری به حساب می‌آید. متن باز بودن فناوری دی اپ به معنای باز بودن دست توسعه‌دهندگان برای تغییرات مورد نیاز در یک برنامه غیرمتمرکز است.
حاکمیتی غیرمتمرکز دارند
متمرکز بودن حاکمیت یک فناوری در قالب فناوری‌های نسل دوم اینترنت اتفاق افتاد. در نسل سوم اینترنت حاکمیت شبکه‌های بلاکچین دیگر متمرکز نیست و این قدرت در بین افراد به صورت مستقیم یا غیرمستقیم تقسیم می‌شود. به عنوان مثال در شبکه بلاکچینی پولکادات تقسیم قدرت به صورت غیرمستقیم است. این یعنی حاکمیت شبکه با انتخابات و برگزیده شدن یک فرد یا گروه اتفاق می‌افتد.
همه افراد می توانند پاداش بگیرند
هر فرد شرکت‌کننده در یک برنامه دی اپ می‌تواند بسته به نوع تعریف بلاکچین و تنها با حضور خود پاداشی دریافت کند. این پاداش‌ها درباره ماینرها و سهام‌گذاری در شبکه بلاکچین صدق می‌کند.
انواع DApp کدامند؟
با توجه به پیشرفت‌هایی که در چند سال اخیر اتفاق افتاده، معماری دی اپ‌ها تنوع زیادی پیدا کرده است. انواع برنامه‌های غیرمتمرکز براساس کارکردشان در بلاکچین شامل موارد زیر هستند:
نوع اول
این نوع از دی اپ‌ها بلاکچین خاص خود را دارند و براساس بلاکچین خود فعالیت می کنند. از جمله دی اپ‌های معروف نوع اول می‌توان به بیت کوین، اتریوم، ترون، اولنچ و بایننس اشاره کرد.
نوع دوم
دی اپ‌های نوع دوم در اصل از بلاکچین دی اپ‌های نوع اول بهره می‌برند و دارای توکن‌هایی هستند که برای فعالیتشان مورد نیاز است. از جمله این دی اپ‌ها می توان به Omni اشاره کرد.
نوع سوم
نوع سوم دی اپ‌ها پروتکل‌هایی هستند که بر اساس پروتکل‌های نوع دوم کار می‌کنند و براساس آن ها قادر به ساخت سایت‌های غیرقابل فیلتر خواهید بود.
استفاده از برنامه های غیرمتمرکز چه مزایایی دارد؟
استفاده از برنامه غیرمتمرکز قابلیت‌های زیادی به افراد یا کاربران شبکه بلاکچینی می‌دهد که این توانمندی‌ها شامل مزایایی هستند. مزایای استفاده از دی اپ‌ها شامل موارد زیر است:
امنیت داده ها را فراهم می کند
از آن جایی که برنامه غیرمتمرکز از فناوری بلاکچین استفاده می‌کند، امنیت بالایی در حفظ اطلاعات دارد. هک شدن و فروریزی این شبکه‌ها به سادگی امکان پذیر نیست. به خصوص شبکه‌هایی مانند اتریوم که ارتقا پیدا کرده و از شیوه سهام‌گذاری استفاده می‌کنند تقریبا غیرقابل نفوذ هستد.
تحت امر خود بودن
شاید این مزیت کمی عجیب به نظر برسد اما وقتی حاکمیت کاربران تحت نظر افراد دیگر نباشد قابلیت استقلال یک شبکه را بهبود می‌بخشد. این یعنی کاربران استقلال عمل بیشتری برای فعالیت‌های خود دارند البته باید در نظر گرفت که چه مقدار از نودها فعالیت یک کاربر را در محدودیت یک بلاک تایید می‌کنند.
شفافیت
در یک برنامه غیر متمرکز، دادهها به صورت کاملا امن و شفاف در یک دفتر کل عمومی ثبت می‌شوند. این موضوع و عدم امکان دستکاری دادهها باعث می‌شود که فرآیند کاملا شفاف باشد و در نتیجه نیازی به وجود واسطه‌ها برای ارتباط با مشتری وجود نخواهد داشت.
در یک نگاه
عدم استقلال برنامه غیرمتمرکز می‌تواند به تنهایی عامل موفقیت آن به عنوان یک فناوری نوپا باشد. دی اپ هنوز پیشرفت قابل توجهی نکرده، اما انتظار می‌رود به همه بخشها و فیلدهای علمی کشیده شود و استفاده فوق‌العاده از آن به عمل بیاید.
