«توکنسوزی» یکی از فرایندهای مهم در حوزه ارزهای دیجیتال است. سوزاندن توکن به معنای از بین بردن توکن‌های ارز دیجیتال از طرف شرکت عرضه‌کنندۀ آن است. این کار عموماً برای جلوگیری از افت ارزش آن رمزارز انجام می‌گیرد. در این فرایند، تعدادی از توکن‌ها از شبکه خارج می‌شوند تا تعداد توکن‌های در گردش کاهش پیدا کند. توکنسوزی موجب کاهش عرضه و در نتیجه افزایش قیمت ارزهای دیجیتال می‌شود. همچنین نقش بسیار مؤثری در کنترل تورم در بازار کریپتوکارنسی ایفا می‌کند. بسیاری از توسعه‌دهندگان ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر با اجرای موفقیت‌آمیز پروژه‌های توکنسوزی توانسته‌اند قیمت ارز دیجیتال خود را تا حد بسیار زیادی کنترل نمایند. در این مقاله، با مرور نمونه‌های موفق توکنسوزی، روش‌های گوناگون اجرای آن را بررسی کرده‌ایم.
تعریف توکنسوزی
توکنسوزی (به انگلیسی: Token Burn) به معنی از بین بردن توکن‌های ارز دیجیتال از سوی شرکت صادرکنندۀ آن است. این کار معمولاً برای جلوگیری از افت ارزش آن ارز انجام می‌شود. در این فرایند، تعدادی از توکن‌ها از شبکه خارج می‌شوند تا تعداد توکن‌های در گردش کاهش پیدا کند. این توکن‌ها به کیف پولی فرستاده می‌شوند که صرفاً امکان واریز به آن وجود دارد. در نتیجه، این توکن‌ها وارد کیف پولی می‌شوند که خارج از شبکه قرار دارد و دیگر امکان استفاده از آنها وجود نخواهد داشت.
باید یادآوری کرد که توکن با کوین متفاوت است. کوین‌ها دارایی‌های دیجیتالی هستند که با استفاده از رمزنگاری ایجاد می‌شوند و بلاکچین مستقل خود را دارند. اما توکن‌ها دارایی‌های دیجیتالی هستند که فاقد بلاکچین مستقل هستند و روی شبکه‌های دیگر ایجاد می‌شوند. در نتیجه، توکنسوزی را نباید با کوین‌سوزی یا نابود کردن کوین‌ها اشتباه گرفت.
هدف توکن سوزی
سوزاندن توکن‌های ارز دیجیتال به دلایل گوناگونی انجام می‌شود. توکنسوزی عملی رایج در حوزۀ کریپتوکارنسی است و معمولاً هم به سود دارندگان آن ارز دیجیتال و هم به سود توسعه‌دهندگان آن است. کاهش عرضه در برابر افزایش تقاضا موجب بالا رفتن قیمت ارزهای دیجیتال می‌شود. اما این فرایند گاهی به دلایل دیگر نیز انجام می‌شود. مهم‌ترین اهدافی که توسعه‌دهندگان ارزهای دیجیتال قصد دارند با توکنسوزی به آن برسند عبارتند از:
بالا بردن ارزش ارز دیجیتال
افزایش ارزش ارزهای دیجیتال با توکنسوزی یکی از مهم‌ترین دلایل توسعه‌دهندگان رمزارزها است. کاهش عرضه و افزایش تقاضا یکی از اصول رایج اقتصادی در تمامی بازارها است. بنابراین خارج کردن مقادیری از یک توکن مستقیماً موجب کاهش عرضۀ آن می‌شود و تقاضا برای داشتن آن را افزایش می‌دهد.
بالا رفتن قیمت یک ارز دیجیتال به این معنی است که یا مستقیماً قیمت فروش آن در بازار افزایش پیدا می‌کند یا دارندگان را به نگهداری طولانی‌مدت آن رمزارز ترغیب می‌کند. نگهداری بلندمدت کوین‌ها سبب تثبیت پهنای باند شبکه می‌شود که به سود توسعه‌دهندگان خواهد بود.
محافظت از شبکه
ارزهای دیجیتال همواره در معرض شدیدترین تهدیدهای امنیتی سایبری هستند. حملات گسترده‌ای که به قصد ایجاد اختلال در تراکنش‌ها و مسدود کردن کل شبکه انجام می‌شوند. توکنسوزی یکی از روش‌هایی است که در شرایط بحرانی مورد استفادۀ توسعه‌دهندگان و تیم‌های امنیتی فعال در حوزۀ کریپتوکارنسی قرار می‌گیرد.
سوزاندن توکن‌ها موجب کاهش یافتن میزان تراکنش‌ها در شبکه می‌شود و از این طریق، کل شبکه از حملات اسپم محافظت می‌شوند.
رفع اشکالات سیستم
توسعه‌دهندگان پروژه‌های کریپتو در فرایند رشد گاهی به مشکلاتی برمی‌خورند که حل آنها فقط با توکن سوزی امکان‌پذیر خواهد بود. در واقع سوزاندن توکن گاهی تنها راه‌حل برای جبران اشتباهاتی است که در شروع یک پروژه مورد غفلت واقع شده‌اند.
به عنوان مثال، ممکن است به دلیل اشتباهات فنی یا خطاهای انسانی در یک پروژه، توکن‌های بیشتری از مقدار توافق‌شده یا زمان‌بندی‌شده صادر شده باشد. همچنین ممکن است توکن‌هایی که صادر شده‌اند برای انجام معامله مناسب نباشند. در این موارد، توکنسوزی بهترین راه برای اصلاح این اشتباهات و جلوگیری از ادامه یافتن آنها است.
ارائه سود سهام
توسعه‌دهندگان ارزهای دیجیتال با سوزاندن مقادیری از توکن‌های درون شبکه به دارندگان آن کوین پاداش می‌دهند. در واقع توکنسوزی موجب افزایش ارزش دارایی آنها می‌شود. از سوی دیگر، توکنسوزی ارتباط مستقیمی با ارائه سود سهام به کاربران دارد.
این موضوع به طور ویژه در مورد توکن‌های امنیتی صدق می‌کند. در این روش، سکه‌های بومی از بین می‌روند تا برای ماینرها پاداشی متناسب با آن ایجاد شود. این روش بیشتر در شبکه‌های مبتنی بر اثبات سهام استفاده می‌شود که از استیکینگ برای رسیدن به اجماع استفاده می‌کنند.
تعهد طولانی‌مدت به سرمایه‌گذاران
توکنسوزی جزو فرایندهایی محسوب می‌شود که کاربران دنیای کریپتوکارنسی را نسبت به آینده بازار امیدوار می‌کنند. انجام موفقیت‌آمیز توکنسوزی می‌تواند قیمت ارز دیجیتال سوزانده‌شده را افزایش دهد و سود خوبی برای کاربران حاصل کند. به طور کلی، توکنسوزی مزایای زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد، اما لزوماً همۀ این موارد شامل حال معامله‌گران نمی‌شود.
ارزش ارزهای دیجیتالی که فرآیند توکنسوزی برای آنها انجام می‌شود در طول زمان افزایش پیدا می‌کند، اما معلوم نیست قیمت آنها در کوتاه‌مدت چه تغییری کند. می‌توان گفت که توکنسوزی باعث افزایش ارزش سبد سهام سرمایه‌گذارانی می‌شود که با اهداف بلندمدت آن رمزارز را تهیه کرده‌اند.
مهم‌ترین توکن سوزی‌های تاریخ
کاربران در سال‌های اخیر شاهد انواع توکنسوزی در حوزه ارزهای دیجیتال بوده‌اند. بازار کریپتوکارنسی در بیشتر موارد استقبال خوبی از پروژه‌های توکنسوزی کرده است. بایننس‌کوین، لونا، ترون، شیبا، بیبی‌دوج، فگ، استلار و ریپل مهم‌ترین ارزهای دیجیتالی هستند که در دوره‌ای به سوزاندن کوین‌های خود پرداختند. در ادامه، برخی از مهم‌ترین توکن‌سوزی‌های تاریخ کریپتوکارنسی را مرور می‌کنیم.
توکن سوزی بایننس‌کوین (BNB)
بایننس‌کوین توکن بومی صرافی بایننس است. این صرافی بزرگ‌ترین و شناخته‌شده‌ترین صرافی ارز دیجیتال جهان است. بایننس پس از ارائۀ این رمزارز، تعهد داد که نیمی از واحدهای این ارز را در طول زمان بسوزاند و از گردش خارج نماید. بر این اساس، صرافی بایننس بسته به حجم معاملات صورت‌گرفته در این صرافی، به صورت فصلی بخشی از توکن‌های این ارز دیجیتال را می‌سوزاند. صرافی بایننس در نظر دارد این فرایند را تا رسیدن تعداد توکن‌ها به صد میلیون واحد ادامه دهد.
توکنسوزی لونا (LUNC)
لونا کلاسیک توکن اصلی بلاکچین ترا کلاسیک است. پس از اینکه بایننس طرح کاهش عرضه خود را ارائه داد، این مجموعه نیز تصمیم به انجام کاری مشابه گرفت. اجرای توکنسوزی موجب شد که قیمت این ارز دیجیتال در آن زمان به حدود دو برابر قبل برسد.
توکن سوزی شیبا (SHIB)
توسعه‌دهندگان ارز دیجیتال شیبا، پس از عرضه رسمی آن، نیمی از گردش این رمزارز را به کیف پول ویتالیک بوترین منتقل کردند. این کیف پول متعلق به خالق اتریوم بود. سپس این کوین‌ها به کیف پولی دسترس‌ناپذیر فرستاده شدند و از این طریق فرایند توکنسوزی این ارز دیجیتال با موفقیت به انجام رسید.
توکنسوزی استلار (XLM)
شرکت استلار یکی از بزرگ‌ترین توکن‌سوزی‌های تاریخ ارزهای دیجیتال را در سال 2019 انجام داد. در این فرایند، میلیون‌ها واحد استلار برای افزایش قیمت آن سوزانده شد. ارزش توکن‌های سوزانده‌شده در این پروژه، در آن زمان معادل 4.7 میلیارد دلار تخمین زده شد. این پروژه موجب شد که استلار بتواند به حیات خود ادامه دهد و روند رشد خود را به صورت پایدار طی کند.
توکنسوزی ریپل (XRP)
توسعه‌دهندگان ریپل روشی متفاوت را برای سوزاندن توکن‌های ارز دیجیتال خود پی گرفتند. آنها هزینه تراکنش‌های این رمزارز را به جایی پرداخت نکردند و آنها را از بین بردند. به این ترتیب، با گذشت زمان، ریپل‌های در گردش کاهش یافت و در نتیجه قیمت آن ثبات پیدا کرد. این فرایند کمی زمان‌برتر از روش‌های رایج توکنسوزی بود اما کاملاً موفقیت‌آمیز به انجام رسید.
توکنسوزی بیبی‌دوج (Baby Doge)
مهم‌ترین ویژگی بیبی‌دوج برنامه‌های ضدتورمی توسعه‌دهندگان آن است. آنها توانستند با مکانیسم توکنسوزی جدید خود قیمت بیبی‌دوج را تا حد زیادی کنترل کنند. در واقع هدف اصلی آنها از سوزاندن توکن‌های بیبی‌دوج، افزایش قیمت این ارز دیجیتال بود.
مهم‌ترین روش‌های توکنسوزی
توسعه‌دهندگان ارزهای دیجیتال از روش‌های گوناگونی برای سوزاندن توکن‌های خود استفاده می‌کنند. رایج‌ترین راه‌های توکنسوزی عبارتند از:
الگوریتم اثبات سوزاندن (PoB)
برخی ارزهای دیجیتال از الگوریتم اثبات سوزاندن (Proof of Burn) برای رسیدن به اجماع استفاده می‌کنند. در این روش، ماینرها باید سوزاندن بخشی از توکن‌هایی را که در اختیار دارند به اثبات برسانند. این روش برای استخراج‌کنندگان کمی گیج‌کننده است اما توسعه‌دهندگان را از چالش‌های الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) رها می‌کند. از این طریق، دیگر نیازی به سیستم‌های کامپیوتری قدرتمند برای هشینگ مستمر نیست و الگوریتم اجماع فقط به سوزاندن کوین نیاز خواهد داشت. به این ترتیب، افراد بیشتری قادر خواهند بود با سخت‌افزارهای ساده‌تر به ماینر تبدیل شوند و در فرایند توکن سوزی نقش داشته باشند. همچنین از آلودگی‌های محیط زیستی ناشی از مصرف زیاد برق جلوگیری خواهد شد.
مهم‌ترین الگوریتم‌های اثبات سوزاندن عبارتند از:
- نابود کردن کوین‌های بومی برای دریافت حقوق استخراج: در این روش، پیش از اینکه کاربر بتواند به عنوان استخراج‌کننده به ایفای نقش بپردازد، باید بخشی از توکن‌ها را نابود کند.
- سوزاندن بیت‌کوین برای ایجاد کوین‌های بومی جدید: برخی بلاکچین‌ها برای به دست آوردن ارز دیجیتال، از کاربران خود می‌خواهند مقدار متناظری از بیت‌کوین را از بین ببرند. در این روش، ارزش بسیار زیادی به ارز دیجیتال جدید اضافه می‌شود، زیرا ارزش متناظری در دسترس است.
- تعادل استخراج و توکنسوزی: یکی از راه‌های توکنسوزی، از بین بردن توکن‌های بومی برای به دست آوردن حقوق است. به طوری که موجودی یک ارز دیجیتال با وجود استیکینگ گسترده، کاهش پیدا کند. این مدل بیشتر در شبکه‌های مبتنی بر اثبات سهام استفاده می‌شود که از استیکینگ برای رسیدن به اجماع بهره می‌برند. در واقع توسعه‌دهندگان با این روش از تورم شدید رمزارز جلوگیری می‌کنند.
توکن سوزی عمومی
این سازوکار توکنسوزی گاهی در قالب یک برنامۀ زمان‌بندی‌شده و گاهی نیز به صورت مستمر اجرا می‌شود. در این شیوه، توسعه‌دهندگان ارزهای دیجیتال به سوزاندن توکن‌های مازاد می‌پردازند. آنها از این طریق ارزش دارایی‌های موجود را حفظ می‌کنند. در واقع، توسعه‌دهندگان توکن‌هایی را که برای آینده ذخیره کرده‌اند از بین می‌برند تا ارزش رمزارز عرضه‌شده را کنترل نمایند. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران نگاه مثبتی به آن ارز دیجیتال پیدا می‌کنند و برای سرمایه‌گذاری بیشتر تشویق می‌شوند.
رایج‌ترین شکل اجرای این پروژۀ توکنسوزی زمانی اتفاق می‌افتد که توکن‌های عرضه‌شده در زمانی مشخص به فروش نروند. توسعه‌دهندگان با سوزاندن توکن‌های به فروش نرفته، ارزش دارایی‌های در گردش کل سیستم را حفظ می‌کنند. همچنین برخی شبکه‌ها به جای پرداخت کارمزد به ماینرها، برنامه‌ای مستمر برای سوزاندن توکن‌ها را در شبکه اجرا می‌کنند. به این ترتیب که کارمزد تراکنش‌ها را به صورت اتوماتیک از بین می‌برند و آنها را ذخیره نمی‌کنند.
اهمیت Token Burn
توکنسوزی نقش بسیار مؤثری در کاهش تورم دارد. سوزاندن توکن‌ها روشی بسیار کارآمد برای تثبیت ارزش رمزارزها و مقابله با تورم است. همچنین توکنسوزی موجب افزایش ارزش سبد سهام سرمایه‌گذارانی می‌شود که اهدافی بلندمدت را دنبال می‌کنند. شرکت‌های عرضه‌کنندۀ ارزهای دیجیتال با اجرای پروژه‌های توکنسوزی علاوه بر بالا بردن ارزش رمزارز خود، کل سیستم خود را در برابر حملات سایبری محافظت می‌کنند.
همچنین بسیاری از مشکلاتی که ناخواسته در روند شکل‌گیری یک ارز دیجیتال به وجود آمده است در این فرایند فرصت اصلاح می‌یابند. یکی دیگر از مزیت‌های توکنسوزی، جلب اعتماد سرمایه‌گذاران است. این فرایند به طور ویژه به هولدرهای آن ارز دیجیتال پیامی دلگرم‌کننده می‌فرستد.
سوالات متداول توکنسوزی چیست؟
توکنسوزی چیست؟
«توکنسوزی» به معنی از بین بردن توکن‌های ارز دیجیتال از سوی شرکت صادرکنندۀ آن است. این کار معمولاً برای جلوگیری از افت ارزش آن رمزارز انجام می‌شود. در این فرایند، تعدادی از توکن‌ها از شبکه خارج می‌شوند تا تعداد توکن‌های در گردش کاهش پیدا کند.
کدام یک از ارزهای دیجیتال توکنسوزی دارند؟
ارزهای دیجیتال متعددی در سال‌های اخیر پروژه‌های توکنسوزی موفقی را اجرا کرده‌اند. لونا، ترون، شیبا، بیبی‌دوج، فگ، بایننس‌کوین، استلار و ریپل از این جمله‌اند.
هدف از سوزاندن توکن‌ها چیست؟
توکنسوزی به دلایل گوناگونی انجام می‌شود. سوزاندن توکن‌ها عملی رایج در حوزۀ کریپتوکارنسی است و معمولاً هم به سود دارندگان ارز دیجیتال و هم به سود توسعه‌دهندگان است. کاهش عرضه در برابر افزایش تقاضا موجب بالا رفتن قیمت ارزهای دیجیتال می‌شود. اما این فرایند گاهی به دلایلی نظیر محافظت از شبکه و تعهد طولانی‌مدت به سرمایه‌گذاران نیز انجام می‌شود.
