اتریوم دومین بلاک‌چین بزرگ دنیاست که کاربران آن برای استفاده از خدمات این بلاک‌چین، ملزم به پرداخت گس فی در اتریوم هستند. قیمت گس اتریوم براساس متغیرهای مختلفی تنظیم و تعیین می‌شود و کاربر برای انجام تراکنش خود ملزم به پرداخت آن است. اتریوم، بعد از بیت‌کوین بزرگ‌ترین بلاک‌چین دنیاست که خدمات زیادی از قبیل قراردادهای هوشمند، برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp)، برنامه‌های وب 3 و غیره را ارائه می‌کند. به‌همین‌دلیل کاربران زیادی در سراسر دنیا دارد که برای استفاده از خدمات این بلاک‌چین، گس فی شبکه اتریوم را پرداخت می‌کنند. در ادامه مقاله با مفهوم گس فی، انواع و نحوه محاسبه گس فی و سایر ویژگی‌های آن آشنا می‌شویم.
منظور از گس فی در اتریوم چیست؟
گس به مقدار کارمزدی اشاره دارد که برای یک تراکنش موفق یا اجرای قرارداد روی بلاک چین اتریوم پرداخت می‌شود. گس برای جبران انرژی موردنیاز برای تأیید یک تراکنش و تأمین یک لایه امنیتی برای شبکه اتریوم با پرهزینه کردن ارسال هرزنامه از سوی کاربران مخرب در شبکه استفاده می‌شود.
چون در محاسبه گس فی، هزینه گس اتریوم معمولاً (و نه همیشه) خیلی کمتر از یک اتریوم است بنابراین برای آن واحد wei را در نظر گرفتند. به‌طوری‌که یک اتر برابر با کوئینتیلیون wei است. (یک کوئینتیلیون عددی است که 18 صفر بعد از آن وجود دارد.). معمولاً از واحد گیگاوی (gwei) که معادل یک میلیارد wei است استفاده می‌کنند. بنابراین اگر میانگین گس یک تراکنش 100 gwei باشد به این معنیست که هزینه گس آن 0.0000001 اتر است.
قیمت دقیق هزینه گس اتریوم براساس عرضه‌وتقاضا توسط ماینرهای شبکه تعیین می‌شود و درصورتی‌که کاربر مقدار مناسبی برای آن تعیین نکرده باشد، تراکنش پردازش نمی‌شود. مفهوم گس برای حفظ یک لایه ارزش متمایز معرفی شد که صرفاً نشان‌دهنده مصرف هزینه‌های محاسباتی و کارمزد تراکنش‌ها در شبکه ارز دیجیتال اتریوم است.
در دنیای واقعی نیز برای اینکه خودرو مسافت X را طی کند به Y گالن سوخت نیاز دارد یا انتقال X دلار از یک حساب به حساب دیگر نیازمند Y دلار هزینه انجام انتقال است. در هر مورد Y نشان‌دهنده هزینه انجام کار موردنظر است. به‌طور مشابه ممکن است یک تراکنش یا قرارداد در شبکه 50 اتر ارزش داشته باشد و قیمت گس فی شبکه اتریوم برای پردازش آن 100,000/1 اتر باشد.
گس لیمیت یعنی چی؟
گس لیمیت حداکثر میزان گسی است که فرد تمایل دارد برای انجام تراکنش بپردازد.
در اتریوم هزینه محاسبه گس فی و ذخیره‌سازی به‌صورت اتوماتیک تنظیم می‌شود. مثلاً میزان گس لیمیت قراردادهای هوشمند مختلف باهم متفاوت است. به‌عنوان‌مثال، گس لیمیت در ارسال توکن‌های ERC20 حدود 200 تا 250 هزار واحد است درحالی‌که سپرده‌گذاری یا برداشت با DeFi Earn (یک پلتفرم دیفای غیرمتمرکز برای کارهای مالی) حدود 400 تا 600 هزار واحد گس لیمیت نیاز دارد. حتی اگر کسی مقدار گس لیمیت را خیلی بالا قرار دهد، برای چیزی که از آن استفاده نکرده هزینه‌ای پرداخت نخواهد کرد و بقیه گس در کیف پولش می‌ماند. اتریوم فقط مقدار موردنیاز برای انجام محاسبات و تراکنش را برمی‌دارد.
گس پرایس چیست؟
گس پرایس مقدار واحد گسی است که می‌خواهید به‌عنوان کارمزد به ماینر پرداخت کنید و واحد آن gwei است.
گس پرایس براساس میزان شلوغی شبکه جهانی اتریوم در نوسان است. وقتی گس پرایس را بیشتر تعیین می‌کنید به این معنی است که تراکنش سریع‌تر انجام می‌شود. اگر مقدار آن خیلی کم باشد تراکنش انجام نمی‌شود. گس پرایس روی سرعت پردازش تراکنش اثر دارد و هرقدر میزان آن بالاتر باشد، تراکنش سریع‌تر پردازش می‌شود.
هزینه گس اتریوم چطور محاسبه می‌شود؟
درحال‌حاضر هزینه کل گس فی در اتریوم برای یک تراکنش به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
Total Fee = Gas unit (limits) * (Base fee + Tip)
- گس یونیت (Gas unit): همان گس لیمیت است به معنی حداکثر میزان گسی که کاربر تمایل به پرداخت آن برای تراکنش دارد. انواع مختلف تراکنش‌ها در بلاک‌چین اتریوم گس یونیت متفاوتی نیاز دارند پس لازم است این مقدار به‌دقت انتخاب شود.
- گس پایه (Gas base): همان گس پرایس است و به حداقل میزان گس موردنیاز برای انجام یک تراکنش روی بلاک‌چین اتریوم اشاره دارد. میزان گس موردنیاز برای گس پایه، صرف‌نظر از نوع تراکنش با توجه به میزان تقاضا برای آن تعیین می‌شود. بنابراین تعداد کاربرانی که در هرلحظه در حال تعامل با شبکه هستند روی مقدار این گس اثرگذار است.
- تیپ (Tips): با عنوان گس اولویت شناخته می‌شود و یک مقدار گس اضافی است که برای سریع‌تر انجام شدن تراکنش پرداخت می‌شود. ماینرها می‌توانند ببینند کدام تراکنش گس اولویت دارد و آن را زودتر بررسی کنند.
اگر میزان گسی که تعیین می‌کنید کمتر از مقدار حداقلی باشد تراکنش پردازش نمی‌شود اما گس آن کسر می‌گردد. چون ماینر قبلاً کار لازم برای پردازش تراکنش را انجام داده و حتی اگر تراکنش انجام نشود کارمزد آن را می‌گیرد.
فرض کنید می‌خواهیم 1 اتریوم بفرستیم و میزان متوسط گس لیمیت شبکه 23000 gwei است.حداقل قیمت گس اتریوم برای ارسال تراکنش در آن زمان (گس پایه) 150 gwei است اما چون می‌خواهیم سریع‌تر انجام شود به آن انعام 20 gwei را هم اضافه می‌کنیم و درنهایت داریم:
مقدار کل گس فی شبکه اتریوم برای ارسال 1 اتر = 23,000 gwei * (150 gwei + 20 gwei)
بنابراین مقدار کل گس برابر با 3910000 gwei یا 0.00391 ETH است که باید به مقدار کلی 1 اتریوم اضافه شود.
مزایا و معایب گس فی چیست؟
مهم‌ترین مزیت در محاسبه گس فی در اتریوم بالا بردن امنیت شبکه است. وجود گس باعث می‌شود افراد در انجام تراکنش‌ها دقت بیشتری کنند و شبکه از هرزنامه‌ها و تراکنش‌های بی‌هدف خالی بماند. همچنین جلوی پر شدن شبکه از ترافیک مخرب و قفل شدن آن را می‌گیرد. ازدیگرسو، ماینرها نیز تشویق به کار بیشتر برای تأیید تراکنش‌ها می‌شوند. به‌این‌ترتیب امنیت شبکه بالاتر می‌رود.
از مهم‌ترین مزایای گس در شبکه اتریوم، مشخص و ثابت بودن گس لیمیت برای هر نوع تراکنش است. گس لیمیت توسط خود شبکه محاسبه می‌شود و کاربر نقشی در تعیین آن ندارد. همچنین نیازی نیست که از قبل، در کیف پول خود رمزارز خاصی داشته باشد تا از آن برای گس استفاده کند.
از دیگر سو وجود گس در شبکه اتریوم باعث پرهزینه شدن استفاده از این بلاک‌چین برای کاربران شده است. بخصوص افرادی که تعداد تراکنش‌های زیادی دارند مجبورند هزینه زیادی به‌عنوان گس بپردازند.
گس فی شبکه اتریوم با توجه به وضعیت شبکه تعیین می‌گردد و همین مسئله باعث می‌شود گاهی هزینه گس آن‌قدر بالا رود که انجام تراکنش به‌صرفه نباشد یا تراکنش‌ها با کندی زیادی همراه شوند. حتی ممکن است برخی افراد به دلیل هزینه بالای استفاده از شبکه اتریوم از این بلاک‌چین چشم‌پوشی کنند.
در ادامه پیشنهاد می‌کنیم با مزایا و معایب بلاک چین نیز آشنا شوید.
چطور گس فی شبکه اتریوم را کاهش دهیم؟
با اینکه هیچ‌گاه نمی‌توان میزان محاسبه گس فی در اتریوم را به صفر رساند اما می‌توان با راهکارهایی که مهم‌ترین آن‌ها را در ادامه آورده‌ایم مقدار آن را کاهش داد:
1) تغییر زمان انجام تراکنش
میزان هزینه گس اتریوم در طول روز با توجه به وضعیت شبکه و ساعت خواب‌وبیداری مناطق مختلف جهان نوسان دارد. به‌طور کل قیمت گس در طول هفته بیشتر از شنبه و یکشنبه است. در طول روز نیز بین ساعت 8 صبح تا 1 بعدازظهر در اروپا و ایالات‌متحده، شلوغ‌ترین ساعت‌ها و بین 12 شب تا 4 صبح در اروپا و ایالات‌متحده خلوت‌ترین ساعت‌هاست.
2) مدیریت نوع تراکنش؛ محاسبه گس فی
میزان هزینه گس اتریوم برای هر نوع تراکنش در اتریوم متفاوت است. بنابراین بهتر است تراکنش‌های مشابه را هم‌زمان انجام دهید. فرض کنید دو آدرس اتریوم دارید که هر حساب 1000 توکن دارد و می‌خواهید همه توکن‌ها را در یک dApp جدید قفل کنید. برای کاهش هزینه‌ها می‌توانید ابتدا همه 2000 توکن را به یک آدرس انتقال دهید سپس آن‌ها را در قالب یک تراکنش به dApp منتقل کنید تا هزینه گس کاهش یابد.
3) استفاده از dApp هایی که گس را کاهش می‌دهند؛ محاسبه گس فی
برخی از برنامه‌های غیرمتمرکز در اتریوم را با حداقل گس ارائه می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، Yearn’s V2 Vaults و KeeperDAO وجود دارند که تراکنش‌های کاربران را باهم خودکار و دسته‌ای می‌کنند، به‌طوری‌که به‌جای اینکه همه مجبور باشند هزینه‌های گس را به‌صورت دستی پرداخت کنند، همه آن‌ها را یکجا پرداخت می‌کنند که به‌طورجدی هزینه‌های گس فی شبکه اتریوم را برای همه کاهش می‌دهد.
4) انجام تراکنش‌ها با استفاده از DeFi Saver
تا زمانی که معامله را انجام ندهید و هزینه گس را پرداخت نکنید، از کارمزد واقعی گس اطلاعی ندارید. بااین‌حال، می‌توانید از برنامه DeFi Saver برای شبیه‌سازی تراکنش‌های خود و محاسبه گس فی استفاده کنید. ابتدا یک دستورالعمل برای فعالیت‌های اتریوم ایجاد می‌کنید و سپس آن را به‌صورت مجازی اجرا می‌کنید.
شبیه‌سازی واقعی به شما تخمینی و حداکثر هزینه گس فی در اتریوم را برحسب ETH می‌گوید. سپس می‌توانید کل تراکنش خود را سفارشی کنید تا هزینه گس را به حداقل برسانید. اکنون این دستور را روی پلتفرم اتریوم اجرا کنید تا هزینه گس کمتری بپردازید.
در یک نگاه
گس فی در اتریوم مبلغی است متشکل از گس لیمیت و گس پرایس که کاربر برای انجام تراکنش در بلاک‌چین اتریوم ملزم به پرداخت آن است. گس لیمیت توسط شبکه و براساس نوع تراکنش کاربر تنظیم می‌گردد اما گس پرایس مقداری است که به ماینر تعلق می‌گیرد و هرقدر مقدار آن بالاتر باشد سرعت انجام تراکنش هم بالاتر می‌رود. وجود گس باعث در امان ماندن اتریوم از انتشار تراکنش‌های اسپم و هرزنامه‌ها می‌شود و امنیت آن را تضمین می‌کند. بااین‌حال وجود گس و تغییر آن براساس وضعیت شبکه برای بسیاری از کاربران مطلوب نیست. این افراد می‌توانند از روش‌هایی، میزان گس تراکنش‌های خود را کاهش دهند اما هرگز امکان حذف آن وجود ندارد.
