شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز یا اصطلاحاً DePIN (Decentralized Physical Infrastructure Networks) یکی از حوزه‌های در حال رشد در بلاکچین و فناوری‌های غیرمتمرکز است. این پروژه‌ها با هدف ایجاد زیرساخت‌هایی مانند اینترنت اشیاء (IoT)، ذخیره‌سازی داده، انرژی و ارتباطات به صورت غیرمتمرکز طراحی شده‌اند. رشد این حوزه ناشی از تقاضای رو به افزایش برای تمرکززدایی، امنیت و کارایی بالاتر در زیرساخت‌های جهانی است. DePIN ترکیبی از فناوری‌های بلاکچین، اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی و محاسبات ابری است که به صورت یکپارچه با یکدیگر کار می‌کنند تا شبکه‌هایی مقاوم‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر ایجاد کنند. این فناوری را در فارسی به صورت دپین و دیپین نیز می‌نویسند.
DePIN چیست؟
شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN) ترکیبی از بلاکچین و سخت‌افزارهای متصل به اینترنت هستند که با استفاده از مشوق‌های مالی، کاربران را به اشتراک‌گذاری منابع فیزیکی خود تشویق می‌کنند. این پروژه‌ها از فناوری‌هایی مانند قراردادهای هوشمند و توکن‌های کاربردی برای مدیریت شبکه بهره می‌برند.
کاربردهای DePIN گسترده است و شامل صنایع مختلف از جمله حمل‌ونقل، بهداشت، مدیریت داده‌ها، ارتباطات و تولید انرژی می‌شود. با کاهش هزینه‌های عملیاتی و بهبود امنیت، این شبکه‌ها به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده‌اند.
مهم‌ترین پروژه‌های دیپین
پروژه‌های DePIN در سال‌های اخیر سرمایه‌های زیادی را برای توسعه خود جذب کرده‌اند. کوشیده‌ایم در این مقاله مهم‌ترین پروژه‌های این حوزه را گردآوری کنیم. انتخاب این پروژه‌ها بر اساس فاکتورهایی مانند مقیاس‌پذیری، مشارکت کاربران، میزان پذیرش بازار و توانایی آن‌ها در حل مشکلات موجود در زیرساخت‌های متمرکز انجام شده است. بزرگ‌ترین پروژه‌های دیپین بر اساس حجم بازار در سال 2025 عبارتند از:
Render (RENDER)
رندر نتورک (Render Network) یک شبکه غیرمتمرکز برای رندرینگ گرافیکی GPU است. این پروژه امکان دسترسی به قدرت پردازشی بالا را فراهم می‌کند و می‌تواند برای پروژه‌های سه‌بعدی، انیمیشن و جلوه‌های ویژه استفاده شود. با استفاده از شبکه غیرمتمرکز، هزینه‌های پردازش کاهش می‌یابد و کاربران به منابع محاسباتی گسترده‌تری دسترسی پیدا می‌کنند. پروژه رندر از معماری توزیع‌شده بهره می‌برد که امکان استفاده همزمان چندین کاربر را فراهم می‌کند. این پروژه به هنرمندان و طراحان اجازه می‌دهد قدرت پردازشی را از طریق توکن RNDR به اشتراک بگذارند.
Bittensor (TAO)
بیت‌تنسر (Bittensor) یک پروتکل غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین است که هدف آن ایجاد یک اکوسیستم باز برای هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی است. این پروژه به کاربران امکان می‌دهد که مدل‌های هوش مصنوعی خود را به اشتراک بگذارند و در ازای آن توکن TAO دریافت کنند. بیت‌تنسر امکان دسترسی به منابع محاسباتی غیرمتمرکز را فراهم می‌آورد و موجب کاهش وابستگی به ارائه‌دهندگان متمرکز هوش مصنوعی می‌شود. این پروژه، داده‌های متنوع و شبکه‌های عصبی بهینه را به پژوهشگران ارائه می‌دهد.
Filecoin (FIL)
فایل‌کوین (Filecoin) یک پلتفرم غیرمتمرکز برای ذخیره‌سازی داده است که کاربران می‌توانند با ارائه فضای ذخیره‌سازی، توکن FIL کسب کنند. این شبکه از فناوری بلاکچین برای ایجاد امنیت و شفافیت در ذخیره‌سازی داده‌ها استفاده می‌کند. کاربران با استفاده از فایل‌کوین می‌توانند به فضای ذخیره‌سازی ایمن و مقیاس‌پذیر دسترسی پیدا کنند و هزینه‌های ذخیره‌سازی را کاهش دهند. این شبکه همچنین قابلیت رمزگذاری داده‌ها را ارائه می‌دهد.
Theta Network (THETA)
تتا نتورک (Theta Network) پلتفرمی غیرمتمرکز برای پخش ویدئو است که از فناوری بلاکچین برای ارائه خدمات ویدئویی با کیفیت بالا استفاده می‌کند. کاربران می‌توانند با به اشتراک‌گذاری پهنای باند و منابع سخت‌افزاری، توکن THETA کسب کنند. این پروژه به دنبال کاهش هزینه‌های پخش و افزایش کیفیت ویدئوها برای کاربران است. Theta از یک سیستم تشویقی برای جذب کاربران بیشتر استفاده می‌کند.
The Graph (GRT)
گراف (The Graph) یک پروتکل غیرمتمرکز برای نمایه‌سازی و جست‌وجوی داده‌های بلاکچینی است. این پروتکل توسعه‌دهندگان را قادر می‌سازد داده‌های خود را به صورت کارآمد و سریع از بلاکچین‌هایی مانند اتریوم بازیابی کنند. گراف به کاربران امکان می‌دهد از طریق کوئری‌های گراف (GraphQL)، داده‌های بلاکچینی را به راحتی واکشی کنند. توکن GRT به عنوان راهی برای پرداخت هزینه‌های نمایه‌سازی و پاداش‌دهی به مشارکت‌کنندگان در شبکه استفاده می‌شود. هدف The Graph ایجاد یک اینترنت غیرمتمرکز با دسترسی سریع و آسان به داده‌های بلاکچینی است.
Helium (HNT)
هلیوم (Helium) شبکه‌ای غیرمتمرکز برای دستگاه‌های اینترنت اشیاء است که با استفاده از فناوری بلاکچین، ارتباط بین دستگاه‌ها را تسهیل می‌کند. این شبکه از هات‌اسپات‌های فیزیکی که توسط کاربران اجرا می‌شوند، برای ایجاد پوشش گسترده اینترنت اشیا استفاده می‌کند. کاربران با ارائه پوشش شبکه و انتقال داده‌ها، توکن HNT کسب می‌کنند. هلیوم با کاهش هزینه‌های ایجاد شبکه و افزایش پوشش جهانی، امکان توسعه کاربردهای متنوعی مانند ردیابی دارایی‌ها، مدیریت شهر هوشمند و پایش محیطی را فراهم می‌کند.
Akash Network (AKT)
اکاش نتورک (Akash Network) یک پلتفرم غیرمتمرکز برای ارائه خدمات ابری است که کاربران را قادر می‌سازد منابع محاسباتی بلااستفاده را اجاره دهند یا به منابع پردازشی مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. این شبکه یک بازار آزاد را برای خدمات ابری ایجاد می‌کند و از بلاکچین برای شفافیت و امنیت در معاملات استفاده می‌کند. توکن AKT به عنوان واسطه‌ای برای پرداخت خدمات و پاداش‌دهی به فراهم‌کنندگان منابع در نظر گرفته شده است. Akash یک جایگزین مقرون‌به‌صرفه و غیرمتمرکز برای سرویس‌های ابری متمرکز مانند AWS و Google Cloud ارائه می‌دهد.
عوامل کلیدی برای انتخاب پروژه DePIN
انتخاب یک پروژه DePIN مناسب نیازمند بررسی عوامل متعددی است که تأثیر مستقیمی بر پایداری و موفقیت آن دارند. شناخت این عوامل به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و ریسک‌های احتمالی را کاهش دهند. برای انتخاب بهترین پروژه DePIN باید به عوامل زیر توجه کرد:
شفافیت و امنیت
بررسی دقیق قراردادهای هوشمند و سطح امنیت شبکه.
داشتن گواهی‌های امنیتی و استانداردهای رمزنگاری معتبر.
اطمینان از شفافیت اطلاعات منتشرشده توسط تیم توسعه.
جامعه و مقبولیت
فعالیت پروژه در شبکه‌های اجتماعی و مشارکت عمومی.
تحلیل تعداد کاربران فعال و نظرات آن‌ها در انجمن‌های مرتبط.
میزان پذیرش و حمایت از سوی جامعه توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران.
مدل اقتصادی
بررسی دقیق نحوه کسب درآمد پروژه و روش‌های توزیع توکن‌ها.
ارزیابی تأثیر نوسانات بازار بر پایداری پروژه.
مکانیزم‌های تشویقی برای کاربران و تأمین‌کنندگان منابع.
تیم توسعه
تجربه، سوابق و تخصص اعضای تیم در پروژه‌های مشابه.
شفافیت تیم در ارائه برنامه‌های توسعه آینده.
میزان تعهد و پشتیبانی تیم از پروژه.
نقشه راه و توسعه
ارزیابی اهداف بلندمدت پروژه و قابلیت تحقق آن‌ها.
بررسی فازهای اجرایی و نقاط عطف مهم پروژه.
میزان پیشرفت و همخوانی با چشم‌انداز کلی DePIN.
آینده DePIN
DePIN به عنوان یکی از نویدبخش‌ترین حوزه‌های فناوری بلاکچین، قابلیت ایجاد تغییر و تحول اساسی در بسیاری از صنایع را دارد. پیش‌بینی می‌شود که این پروژه‌ها در سال‌های آینده جایگاه ویژه‌ای در زمینه‌های مختلف پیدا کنند.
مدیریت زنجیره تأمین
افزایش شفافیت در رهگیری کالاها از مرحله تولید تا تحویل.
کاهش خطر جعل کالا از طریق رهگیری دقیق مبتنی بر بلاکچین.
بهینه‌سازی فرآیندهای لجستیک و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل.
شهرهای هوشمند
استفاده از شبکه‌های غیرمتمرکز برای مدیریت ترافیک و روشنایی معابر.
کاهش هزینه‌های انرژی از طریق هوشمندسازی سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی.
بهبود امنیت عمومی از طریق زیرساخت‌های هوشمند متصل به شبکه‌های DePIN.
سلامت دیجیتال
بهبود اشتراک‌گذاری اطلاعات پزشکی بین بیماران و پزشکان.
ذخیره‌سازی ایمن اطلاعات پزشکی و دسترسی آسان به داده‌های بیمار.
تشویق به توسعه ابزارهای پوشیدنی هوشمند برای ردیابی وضعیت سلامتی.
انرژی‌های تجدیدپذیر
تسهیل معاملات انرژی بین مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان مستقل.
تشویق به استفاده از منابع انرژی پایدار و کاهش وابستگی به شبکه‌های سنتی.
ایجاد شبکه‌های هوشمند برای بهینه‌سازی توزیع انرژی.
افزایش دسترسی به اینترنت
توسعه زیرساخت‌های غیرمتمرکز برای مناطق دورافتاده و کم‌برخوردار.
کاهش وابستگی به شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت سنتی.
ارائه گزینه‌های ارزان‌تر و سریع‌تر برای کاربران نهایی.
سوالات متداول برترین پروژه‌های DePIN در سال 2025
پروژه‌های DePIN چگونه کار می‌کنند؟
پروژه‌های DePIN از بلاکچین و قراردادهای هوشمند برای مدیریت زیرساخت‌های فیزیکی استفاده می‌کنند.
بهترین پروژه DePIN برای سرمایه‌گذاری در سال 2025 کدام است؟
پروژه‌هایی مانند رندر (Render)، بیت‌تنسر (Bittensor)، هلیوم (Helium) و فایل‌کوین (Filecoin) به دلیل رشد و پذیرش بالا از بهترین گزینه‌ها هستند.
آیا پروژه‌های DePIN ریسک دارند؟
بله، مانند هر سرمایه‌گذاری دیگری در حوزه کریپتو، پروژه‌های DePIN نیز ریسک‌های خاص خود را دارند. بنابراین پیش از سرمایه‌گذاری یا خرید توکن‌های دپین باید به طور کامل تحقیق کرد و از ریسک‌های سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال آگاه بود.
آیا برای استفاده از DePIN نیاز به تجهیزات خاصی است؟
برخی پروژه‌ها مانند هلیوم به تجهیزات خاصی نیاز دارند، اما برخی دیگر مانند فایل‌کوین با منابع موجود سازگار هستند. این پروژه‌ها دائماً در حال تغییر و بهبود خود هستند.
برترین پروژه‌های DePIN در سال 2025
