متاورس (Metaverse) چیست و چگونه کار می‌کند؟ 

متاورس آینده اینترنت است. فناوری‌های جدید با پیوند دادن جهان فیزیکی و دنیای مجازی، نسل بعدی اینترنت را برای بشر به ارمغان می‌آورند. ورود به این دنیای شگفت‌انگیز نیاز به هیچ ابزار خاصی ندارد و شما می‌توانید به آسانی با لپ‌تاپ یا حتی تلفن همراه وارد متاورس شوید. اما برای استفاده از تمام امکانات متاورس نیازمند ابزارهایی هستید که از تکنولوژی‌های واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و واقعیت ترکیبی بهره می‌برند. متاورس همانند اینترنت مالک مشخصی ندارد و همه می‌توانند در آن حضور داشته باشند. در این مقاله به چیستی متاورس و نحوه کار آن می‌پردازیم.

تعریف متاورس

مِتاوِرس (Metaverse) از دو واژۀ متا (Meta) به معنی «برتر» و ورس (Verse) مخفف یونیورس (Universe) به معنی «جهان» تشکیل شده است. بنابراین واژۀ متاورس را می‌توان به «جهان برتر» ترجمه کرد. اما ماجرا به همین سادگی نیست. «متاورس» به یک اکوسیستم کامل اشاره می‌کند که پیش‌بینی می‌شود بخش گسترده‌ای از روابط اجتماعی و تجاری بشر بر بستر آن شکل بگیرد. برای توضیح متاورس به زبان ساده از اصطلاح اینترنت سه‌بعدی نیز استفاده می‌کنند.

اما این تعریف نیز دقیق نیست. Metaverse در حقیقت ترکیبی از چند تکنولوژی جدید است. تکنولوژی‌های واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و واقعیت ترکیبی (MR) امکان ورود به متاورس را فراهم می‌آورند و ارزهای دیجیتال و ان‌اف‌تی‌ها دادوستد در این فضا را امکان‌پذیر می‌کنند. از سوی دیگر، هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و کلان‌داده‌ها امکان توسعۀ دنیاهای متاورسی را برای افراد و شرکت‌ها فراهم می‌کنند.

تاریخچه

واژهٔ متاورس نخستین بار در سال ۱۹۹۲ در رمان علمی‌تخیلی نیل استیونسن به اسم خرابی برفکی مطرح شد. در این داستان، افراد با استفاده از آواتارهایشان در یک فضای مجازی سه‌بعدی شبیه‌سازی‌شده ارتباط برقرار می‌کردند. این مفهوم در کتاب‌ها، فیلم‌ها و انیمیشن‌های متعددی نیز مطرح شده است.

فیلم‌های آواتار و ماتریکس و انیمیشن «هنر شمشیرزنی آنلاین» از نمونه‌های جدیدتر آن هستند. همچنین به شکلی محدود در بازی‌هایی مانند زندگی دوم و پلتفرم‌هایی مانند وی‌آر چت به کار گرفته شده است.

توسعه

در سال 2021، مارک زاکربرگ نام کمپانی خود را از فیسبوک به متا تغییر داد و اعلام کرد که از آن پس تمرکز اصلی این شرکت بر متاورس خواهد بود. منابع مالی گستردۀ این کمپانی و همکاری دیگر شرکت‌ها با این مجموعه از اهمیت این پروژه حکایت می‌کرد.

Metaverse از دیدگاه زاکربرگ دنیایی است که در آن افراد می‌توانند دور هم جمع شوند، کار کنند، آموزش ببینند، بازی کنند، به خرید بروند و تمامی تجربه‌هایی را که پیش از این با کامپیوتر یا موبایل امکان‌پذیر نبود از نزدیک حس کنند. در سال 2022، شرکت‌های بزرگی نظیر وال‌مارت و سامسونگ نیز به توسعه‌دهندگان متاورس پیوستند. این کمپانی‌ها با راه‌اندازی فروشگاه‌های خود در متاورس به دنبال تعاملی متفاوت با مشتریان خود هستند.

مهم‌ترین ویژگی‌های

حضور (Presence)، تعامل‌پذیری (Interoperability) و استانداردسازی (Standardization) مفاهیم کلیدی دنیای متاورس هستند. این ویژگی‌ها همچنین متاورس را از وب3 متمایز می‌کنند و امکانات تازه و وسیعی در اختیار کاربران قرار می‌دهند. غیرمتمرکز بودن و ضدتورمی بودن نیز مفاهیمی هستند که همواره مورد توجه توسعه‌دهندگان متاورس بوده‌اند. علاوه بر اینها، کم‌هزینه بودن، سرعت، پایداری و هوشمندی از جمله دلایل اصلی محبوبیت متاورس در سراسر دنیا هستند.

احساس حضور

احساسِ بودن به شکلی ملموس در کنار سایر افراد یکی از ویژگی‌های اساسی متاورس است. حس حضور واقعی در فضای مجازی از طریق فناوری‌های جدید و حسگرها و نمایشگرهای پیشرفتۀ آنها امکان‌پذیر می‌شود. انواع عینک‌ها، هدست‌ها، ژاکت‌ها، دستکش‌ها و تجهیزات متاورس با توجه به همین ویژگی در حال توسعه هستند. پیش‌بینی می‌شود که کیفیت تعامل آنلاین افراد با گسترش متاورس افزایش چشمگیری پیدا کند.

امکان تعامل گسترده

تعامل‌پذیری به این معنی است که ما می‌توانیم به راحتی در متاورس جابه‌جا شویم و تمام دارایی‌های دیجیتال خود را نیز با خود به همراه ببریم. به طور مثال می‌توانیم آیتمی را که در یکی از بازی‌های متاورس خریده‌ایم در بازی دیگری نیز به کار ببریم یا آن را در شبکه‌های اجتماعی به دوستانمان هدیه دهیم. منظور از دارایی‌های دیجیتال تمامی عناصر دیجیتالی است که متعلق به ما هستند، از انواع ارزهای متاورس گرفته تا آواتارها و آیتم‌های مجازی دیگر.

استانداردسازی

استانداردهایی که در متاورس به کار گرفته شده‌اند امکان تعاملی گسترده را در سراسر دنیا فراهم می‌کنند. به این ترتیب، پلتفرم‌ها و سرویس‌های موجود در متاورس هیچ محدودیتی برای تعامل با یکدیگر نخواهند داشت. همچنین همخوانی این استانداردها با دنیای واقعی در برخی موارد می‌توانند ارتباط متاورس با دنیای واقعی را تقویت کنند.

کاربردها

Metaverse خیلی سریع جایگاه خود را در دنیای سرگرمی تثبیت کرد. با وجود این، کاربرد متاورس به بازی‌های آنلاین محدود نمی‌شود. تکنولوژی‌های جدید مرتبط با متاورس امکان گسترش در حوزه‌های بسیار متنوعی را دارند و می‌توانند تحولی گسترده در عرصه‌های مختلف و علوم گوناگون ایجاد کنند. آموزش، پژوهش، سلامت، تبلیغات، مُد و تجارت مهم‌ترین حوزه‌هایی هستند که در حال حاضر با بهره‌گیری از متاورس در حال تحول هستند.

آموزش

با همه‌گیری کرونا نیاز به ایجاد بسترهایی مناسب برای آموزش مجازی بیش از پیش احساس شد. با توسعۀ متاورس و استفاده از فناوری‌های واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، واقعیت ترکیبی و واقعیت تعمیم‌یافته می‌توان یک محیط دیجیتال سه‌بعدی بسیار نزدیک به واقعیت ایجاد کرد.

این محیط آموزشی جدید بستری بسیار مناسب و جذاب برای آموزش مجازی خواهد بود که محدودیت‌های پلتفرم‌های سابق در زمینۀ ارتباط و تعامل افراد را نخواهد داشت. همچنین آواتارها امکان شبیه‌سازی دقیق حالات چهره و زبان بدن را فراهم می‌آورند و عینک‌های واقعیت افزوده یا هدست‌های واقعیت مجازی انتقال مفاهیم را بسیار ملموس می‌کنند.

کاربرد در پزشکی

مشاهدۀ سه‌بعدی تصاویر ام‌آرآی و سی‌تی‌اسکن‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری دهند. جراحان هنگامی که علائم حیاتی بیمار را همزمان مقابل چشمان خود می‌بینند تسلط بیشتری بر جراحی خود خواهند داشت و سرعت عمل آنها افزایش پیدا می‌کند. همۀ اعضای کادر درمان نیز به همین ترتیب تسلط بیشتری بر کار خود پیدا خواهند کرد و امکان خطاهای پزشکی به مراتب کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، امکانات فوق‌العاده‌ای برای مراجعان به مراکز درمانی ایجاد خواهد شد. تشخیص رگ با واقعیت مجازی در آزمایشگاه‌ها، آشنایی با آناتومی بدن انسان با استفاده از مدل‌های سه‌بعدی متحرک و شبیه‌سازی عمل جراحی برای کاهش استرس بیماران پیش از انجام آن از مهم‌ترین کاربردهای Metaverse در حوزۀ پزشکی هستند.

کاربرد در معماری

متاورس فرصتی بی‌نظیر و ایدئال برای معماران فراهم آورده است تا بدون هیچ محدودیتی دست به کار طراحی شوند. در سال‌های اخیر، آثار معماری در دنیای مجازی نیز خرید و فروش می‌شود. مهم‌ترین نمونه‌های این کاربرد را در ساختمان‌های مجازی فروشگاه‌ها و سالن‌های کنسرت می‌توان مشاهده کرد. استفاده از هوش مصنوعی برای طراحی و تبدیل طرح‌ها به ان‌اف‌تی از دیگر امکاناتی است که پلتفرم‌های متاورس در اختیار معماران قرار می‌دهند. گفتنی است نرم‌افزارهای جدید این رشته نیز در به‌روزرسانی‌های جدید خود این امکانات تازه را برای متخصصان در نظر گرفته‌اند.

کاربرد در مدیریت

زیرشاخه‌های مختلف علم مدیریت نیز دستخوش تغییراتی اساسی خواهند شد. مدیریت نیروی انسانی یکی از وجوهی است که در این فضای گسترده شکل تازه‌ای پیدا خواهد کرد. کاربرد آواتارها در ارتباط بین همکاران و در تعامل آنها با مخاطبان مجموعه نتایج بسیار مثبتی داشته است.

همچنین تجسم فیزیکی محصولات و ارائۀ خدمات هوشمند موضوعی است که تجربۀ پشتیبانی مشتریان را دگرگون خواهد کرد. به نظر می‌رسد کسب‌وکارها در حال آماده شدن برای ایجاد تحولی اساسی در استراتژی‌های بازاریابی خود هستند. کاربران Metaverse مجهز به کیف پول‌های ارزهای دیجیتال هستند و انتظار آنها از تبلیغات نیز ارائۀ مدل‌های سه‌بعدی و ارائۀ امکانات گوناگون تعاملی هستند.

متاورس در ایران

با اقبالی که ایرانی‌ها به رمز ارزها نشان دادند، پیش‌بینی می‌شود که از متاورس نیز استقبال بسیار خوبی به عمل بیاید. افراد می‌توانند حتی بدون نصب هیچ تجهیزاتی وارد این دنیا شوند و با حداقل سرمایه و پرداخت کمترین هزینه به تجارت بپردازند. رشد خرید زمین متاورس در ایران نشان‌دهندۀ همین موضوع است. از سوی دیگر، پایدار بودن ویژگی مهمی است که می‌تواند فعالان اقتصادی را از نوسانات مقطعی در بازار داخلی دور نگه دارد. گفتنی است که امکان خرید ارزهای متاروس در صرفینو به صورت قانونی و مطمئن فراهم شده است. افراد با تهیۀ ارزهای دیجیتال مورد تأیید پلتفرم‌های متاورسی و اتصال کیف پول دیجیتال خود به آنها می‌توانند به طور مستقیم و بدون واسطه به فعالیت اقتصادی بپردازند.

ورود به Metaverse

وارد شدن به متاورس نیازی به پرداخت هزینه ندارد. در واقع ورود به متاورس رایگان است و فقط در صورتی که شما قصد خرید در این دنیا را داشته باشید به ارزهای دیجیتال احتیاج پیدا خواهید کرد. برای ورود به این دنیای وسیع ابتدا باید پلتفرم خود را انتخاب نمایید. پلتفرم‌های دیسنترالایزد (Decentralized)، سند باکس (Sand Box) و اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) در حال حاضر جزو محبوب‌ترین پلتفرم‌های متاورس در ایران و جهان هستند.

سپس باید آواتار خود را طراحی کنید و کیف پول دیجیتال خود را به حساب کاربری‌تان متصل نمایید. گفتنی است که برای داشتن تجربه‌ای فراگیر از حضور در متاورس باید از گجت‌های واقعیت افزوده (AR)، واقعیت ترکیبی (MR) و واقعیت مجازی (VR) استفاده کنید. اما بدون استفاده از این ابزارها نیز می‌توان وارد متاورس شد و حضور در آن را تجربه کرد. به عنوان نمونه، اپلیکیشن موبایل Sensorium Galaxy امکان حضور شما در متاورس و استفاده از قابلیت‌های این فضا را تنها با گوشی تلفن همراه شما فراهم آورده است. آواتار شما در این اپلیکیشن با هوش مصنوعی ساخته می‌شود و کاربران می‌توانند در فضای متاورس با آنها تعامل کنند.

آینده Metaverse

صحبت دربارۀ متاورس در سال 2023 همانند صحبت دربارۀ اینترنت در دهۀ هفتاد میلادی است. بسیاری از صاحب‌نظران، «متاورس» را صرفاً فرضیه‌ای از آیندۀ اینترنت می‌دانستند و آن را یک محیط مجازی سه‌بعدی آنلاین و غیرمتمرکز توصیف می‌کردند. اما پرداختن همه‌جانبه به این موضوع در حوزه‌های گوناگونی مثل اقتصاد و جامعه‌شناسی نشان داد که تغییراتی بنیادین پیش روی بشر قرار گرفته است.

تجارت و احراز هویت افراد در متاورس بر پایۀ بلاکچین انجام می‌گیرد. بنابراین امکان رشد سریع و نامحدود آن وجود دارد. همچنین تکنولوژی‌های به کار گرفته شده در Metaverse امکاناتی را ایجاد کرده‌اند که می‌توانند سبک زندگی انسان‌ها را متحول کنند. مجازی شدن محل تحصیل و کار جزو مواردی هستند که امتحان خود را پس داده‌اند. ورزش کردن نامحدود در محیطی سه‌بعدی، سرگرم شدن در شهربازی‌های مجازی و تجارت الکترونیک بین‌المللی از دیگر جنبه‌های آینده متاورس هستند.